Geschiedenis

De naam
De geschiedenis van Merksem gaat terug tot in de Gallo-Romeinse tijd.
De naam Merksem is afgeleid van merk (= grens) en heem (= nederzetting).

Het begin
Eeuwenlang vormden Schoten, Sint-Job-in-‘t-Goor en Merksem één geheel.
Vanaf de 6de – 7de eeuw vestigden de eerste Frankische kolonisators zich op het hoogste punt van Merksem, nl. de omgeving van de Sint-Bartholomeuskerk.
Doordat de Schelde zich voorgoed naar zijn huidige bestaande bedding verlegd (rond 750), kwamen Merksem en Schoten op enkele kilometers van de stroom te liggen. Waar vroeger veenmoerassen en grote vijvers lagen (90 jaar geleden kon men er zelfs zwemmen!), staan er nu woonwijken in de veen- en moerasstraten (Rietschoorvelden, Distelhoek, …). Dit heeft dan wel tot gevolg dat deze woonwijken meermaals vol water stonden (in 1998 en 1999), maar hopelijk is dat verleden tijd doordat het Schijn (=ondergrondse rivier/afwatering) werd uitgediept en er pompen werden geplaatst. Merksem en Schoten werden gescheiden in mei 1561.

Winkelas
De bekendste en meest bezochte winkelas in Merksem is de Bredabaan. Deze deed al dienst in de Middeleeuwen als poort van Antwerpen naar het noorden. De Oude Barreel en Kleine Bareel danken hun naam aan de bareeltaksen, waarvan de eerste geïnd werden vanaf 1742.

Industrie
Begin 1800 had Merksem ong. 750 inwoners. Tot in de helft van de 19de eeuw was Merksem een landelijke gemeente.
Onze voorvaders leverden stro aan Antwerpen waardoor we nu nog bekend staan als stroboeren.
In 1874 begon de industrialisatie waardoor het landelijke karakter van Merksem verdween. De gronden van het “Hof van Merxem” werden opgekocht door de vennootschap S.A. Etablissements Industriels et Commerciaux de Merxem (met Eugene Meeus als directeur). Zij kregen de toelating om twee nijverheidsdokken te graven die met de Kempische vaart in verbinding staan. In 1891 waren er in deze omgeving (Het Dokske) al 16 bedrijven gevestigd. Nu nog is er veel bedrijvigheid. De ligging aan het Albertkanaal is voor veel firma’s een groot pluspunt. Door de industrialisering en de centrale ligging van Merksem kwam er een bevolkingstoename.

Oorlog
Op 4 september 1944 was Antwerpen al bevrijd, terwijl Merksem nog bange uren moest doorstaan. De Duitsers hadden zich gevestigd aan het Albertkanaal en op het dak van de tabaksfabriek (Belga). Het zware geschut zorgde ervoor dat de Engelsen tegengehouden werden aan de Ijzerlaan en aan de overkant van het kanaal.
Op 3 oktober 1944 werd Merksem uiteindelijk bevrijd en trokken de geallieerden via de Bredabaan naar het noorden. Ondanks de bevrijding vielen er vanaf 7 oktober 1944 tot 30 maart 1945 V-1 en V-2 bommen op Merksem. Deze bommen waren vooral bedoeld voor Antwerpen en de haven, maar de randgemeenten deelden in de klappen.

Politiek
1 Januari 1983 betekende het einde van de zelfstandige gemeente Merksem en werd het bij Antwerpen gevoegd. Vanaf dit moment werd er in Merksem enkel gekozen voor de Antwerpse gemeenteraad. Deze installeerde een adviesraad zonder echte macht in het district.
Op 1 januari 2001 is de eerste rechtstreeks verkozen districtsraad aan de slag gegaan. Zij werden verkozen op 8 oktober 2000. Deze districtsraad heeft de beslissingsbevoegdheid over het beleid van sport, jeugd, cultuur en senioren. De districtsraad kan nu ook beslissingen nemen over de communicatie van het district, de feestelijkheden en een gedeelte van de straat- en groenwerken. Over de andere domeinen kan de districtsraad adviezen geven.
Vanaf 1 januari 2007 gaat de tweede rechtstreeks verkozen districtraad aan de slag. Zij zijn verkozen op 8 oktober 2006.